تدریس ژنتیک : تدریس فصل پانزدهم ژنتیک پزشکی امری (ایمری) جلسه دوم

تدریس ژنتیک : تدریس فصل پانزدهم ژنتیک پزشکی امری (ایمری) جلسه دوم  دیابت

 

دیابت به شکل های تک  ژنی و پلی ژنی بروز می کند:

                شکل های تک ژنی:

دیابت با سن بروز بلوغ جوانان (MODY)

دیابت نوزادی

  •  حدود ۲۰ شکل تک  ژنی از دیابت می شناسیم.

 

                شکل های پلی ژنی:

                دیابت شیرین تیپ ۱ (T1DM)

                دیابت شیرین تیپ ۲ (T2DM)

دیابت به شکل ثانویه در انواعی از سندرم های ژنتیکی کمیاب و اختلالات غیر ژنتیکی رخ می دهد مانند:

سندرم پرادر-ویلی

سندرم باردت – بیدل

سندرم وُلفِرام

آتاکسی فِرِدریش

  • دیابت از نظر سبب شناسی ناهمگن است.

MODY (Maturity – onset diabetes of the young)

–  الگوی وراثت: اتوزومی غالب

– ژنهای دخیل:

گلوکوکیناز-> جهش-> هیپرگلایسمی (۵٫۵-۸ mmol/L) که در سراسر عمر دوام داشته و با رژیم غذایی قابل تیمار است.

  •  گلوکوکیناز حسگر گلوکز پانکراس بوده و مرحله محدود به مقدار متابولیسم گلوکز را در سلول بتای پانکراس تنظیم می کند.
  • برخی بیماران با این جهش بی نشانه یا بدون علایم هستند.

 

ژن های رمزکننده فاکتورهای رونویسی لازم برای توسعه و تکوین سلول بتا مانند:

فاکتور هسته ای هپاتوسیت ۱α (HNF1A) ← رایج ترین

فاکتور هسته ای هپاتوسیت ۴ α (HNF4A)

فاکتور هسته ای هپاتوسیت ۱β (HNF-1β) -> جهش-> کیست کلیه و دیابت(RCAD)  و بدریختی های دستگاه تناسلی در بیماران مؤنث (این ژن در توسعه و تکوین کلیه نقش دارد)

فاکتور پروموتر انسولین (IPF1)

NEUROD1

CEL

  • بیماران به درمان با قرص های سولفونیل اوره حساس اند (مثالی از فارماکوژنتیک).

دیابت نوزادی

انواع:

  • گذرا (transient)
  • دائمی

 

دیابت نوزادی گذرا

۷۰ درصد موارد را شامل می شود.

بهبود ظاهری در سه ماهگی و ابتلای مجدد در دوران بعدی زندگی دیده می شود.

این نوع از دیابت نتیجه بیان بیش از میزان طبیعی ژن های بیان شده پدری واقع بر ۶q24 است.

درمان : تزریق انسولین

 

دیابت نوزادی دائمی

بهبود نمی یابند و تا آخر عمر انسولین دریافت می کنند.

درمان: سولفونیل اوره ( عدم نیاز به تزریق انسولین، کنترل گلایسمی)

ژن های دخیل:

ABCC8 و KCNJ11: رمز کننده  زیرواحدهای kir.2 و SUR1 از کانال ATP – حساس به پتاسیم (K-ATP) در سلول های بتا -> جهش-> جلوگیری از انسداد کانال توسط کاهش پاسخ به ATP و در نتیجه جلوگیری از ترشح انسولین

ژن انسولین (INS): جهش هتروزیگوت با تأثیر بر نحوه تاخوردگی پروانسولین موجب ایجاد شوک در شبکه اندوپلاسمی و در نتیجه مرگ سلول های β می شود. جهش های هموزیگوت (از طریق مکانیسم های مختلف) موجب کاهش بیوسنتز انسولین می-شود. جهش های هموزیگوت موجب بروز فرم شدیدتر با سن بروز کمتر می شوند.

جهش های هوموزیگوس یا هتروزیگوس مرکب در GCK یا IPF1 ‌(جهش های هتروزیگوس ایجاد کننده MODY)

جهش های هتروزیگوس HNF1β

جهش های هوموزیگوس ← PTF1A دیابت همراه با آپلازی (نارسایی) مخچه ای (Cerebellar aplasia)

جهش های هوموزیگوس GLIS3 ←  هیپوتیروئیدیسم

 

سندرم های مرتبط با دیابت نوزادی

  •                 سندرم Wolcott-Rallison : به موجب جهش های هوموزیگوس یا هتروزیگوس مرکب EIF2AK3 رخ می دهد.
  •                 سندرم IPEX وابسته به X: درنتیجه جهش های FOXP3 بروز می کند.

 

دیابت ملیتوس تیپ ۱

نوع نادرتر دیابت ملیتوس است که در نوجوانی آغاز می شود. عوارض کلیوی، شبکیه چشم و عروق را در پی دارد. وابسته به انسولین است (IDDM). نرخ همسازی در دوقلوهای MZ، ۵۰% و در DZ، ۱۲% است.

λs=15

عامـل های محیطی اثرگذار شامل رژیم غذایی، قرار گرفتن در معرض ویـروس در اوایـل کودکی و برخی داروهای معـین است.

رونـد بـیماری، تخریب غیرقابل برگشت جزایر سلولی انسولین ساز β توسط سیستم ایمنی خودی بدن در اثر بر هم کنش عفونت و پاسخ ایمنی است.

همراهی در دیابت ملیتوس تیپ ۱:

۶p21 : ناحیه HLA واجد آنتی ژن های

* HLA B8 و B15 که در عدم تعادل پیوستگی با آلل های DR3 و DR4 قرار دارند (در افراد مبتلا ۹۵% و در جمعیت معمولی ۵۰%)

* اگر در موقعیت ۵۷ اُم DQ اسیدآمیـنه آسپارتیک اسـید باشد، نقش حفاظتی دارد (برخلاف آلـل های دیـگر که اسـتعداد را افــزایش می دهند).

λs=3 *

۱۱p15 : جایگاه INSVNTR

*  تنوع در تعداد تکرارهای پیاپی این توالی ۱۴ جفت بازی منفرد در بالا دست ژن، استعداد بیماری را متأثر می کند.

تکرارهای بلند این جایگاه با افزایش توسعه ژن انسولین در غده تیموس رویان نقش حفاظتی دارد که موجب کاهش بیگانه تلقی شدن سلول های β برای سیستم ایمنی بالغ می شود.

*  λs=1.3

برخی دیگر از جایگاههای استعداد در دیابت ملیتوس تیپ ۱:

CTLA4

PTPN2L

IL2RA (CD25): همراهی بین فنوتیپ-ژنوتیپ متأثر از مقدار بیان ژن است.

IFIH1

بین ۱۲ تا ۲۰ جایگاه استعداد در انسان ارائه شده است.

این جایگاه ها برهم کنش اپی ستاتیک دارند.

 

دیابت ملیتوس تیپ ۲

بیماران در معرض خطر اختلالات ثانویه میکروواسکولار و ماکروواسکولار قرار دارند. برخلاف T1DM، جایگاه های اصلی پیش آمادگی همراهی با T2DM وجود ندارد.

نسبت های شانس برای واریته های مختلف:

P12A=1.25

E23k= 1.23 (kir6.2)

TCF7L2 برای هتروزیگوس ها ۱٫۴۵ و برای هوموزیگوس ها ۲٫۳۱ است.

شکل های نادر تک ژنی دیابت در اثر جهش در CAPN10 و TCF7L2 به وجود آمده است.

 

 

مطالب مرتبط:

تدریس ژنتیک پزشکی

کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی در یک نگاه، تعریف، رشته های مجاز، دروس و ضرایب، منابع، زمان آزمون ۹۷-۹۶

منابع مطالعاتی کنکور کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی

کلاس های آمادگی کنکور کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی

در پایان به دانشجویانی که تمایل دارند از مباحثی که از ژنتیک پزشکی ایمری در کانال ژنتیک پزشکی متعلق به همین سایت تدریس می شود استفاده کنند پیشنهاد می گردد از طریق این لینک به کانال ژنتیک پزشکی بپیوندند.

, , , , , , , , , , , , ,
نوشتهٔ پیشین
دانشگاه آزاد اسلامی : نتایج تکمیل ظرفیت آزمون سراسری ۹۵ دانشگاه آزاد اعلام شد
نوشتهٔ بعدی
سهمیه های کنکور سراسری را بشناسید/ مهلت ثبت نام کنکور تا ۲۸ بهمن ماه

پست های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

فهرست
Cresta Help Chat
Send via WhatsApp
error: Content is protected !!