جزئیات اجرای سیاست‌های تنظیم ظرفیت آموزش عالی/تعلل وزارت علوم در اجرای سیاست‌ها
مدیرکل دفتر ترویج نقشه جامع علمی کشور با اشاره به تعلل وزارت علوم در اجرای سیاست‌های تنظیم ظرفیت آموزش عالی گفت: با توجه به تحولات رخ داده در وزارت علوم تمرکز شدیدی بر روی اجرای سیاست‌ها نبود و هنوز برنامه عملیاتی ارائه ندادند.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری فارس، سیاست¬های تنظیم ظرفیت موسسات آموزش عالی که از سوی شورای ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور در اردیبهشت¬ماه سال گذشته به تصویب رسیده است، به عنوان مجموعه‌هایی از سیاست¬ها به استناد آئین¬نامه ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور برای تدوین برنامه¬های اجرائی، اصلاح قوانین و آئین‌نامه¬ها به وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و همچنین معاونت علمی رئیس جمهور و جهاد دانشگاهی ابلاغ شد و قرار شد هر یک از این نهادها به فراخور مسئولیت‌هایشان وظایفی را برعهده بگیرند.
پس از ابلاغ این مصوبه دستگاه¬های مذکور ملزم به تدوین برنامه¬های اجرائی، اصلاح قوانین و آئین¬نامه¬های جداگانه خود به شورای انقلاب فرهنگی شدند.
وزارت بهداشت بر اساس آنچه که ابلاغ شد وظایفش را انجام داد، پس از بررسی‌های به عمل آمده، وظایف جهاددانشگاهی در این چرخه به وزارت علوم محول شد و وزارت علوم هم که در دو سال گذشته درگیری‌های بسیاری در سطح مدیریتی داشته است در اجرای آنچه که باید انجام می داد تعلل کرد تا این مصوبه عملا در پیچ و خم‌های وزات علوم گم شود.
البته مسئولان وزارت علوم هر چند وقت یکبار از سیاست‌های تنظیم ظرفیت و همچنین طرح آمایش آموزش عالی یادی می‌کنند ولی روند پیشرفت این دو مصوبه در وزارت¬خانه به حدی کند است که نمی‌توان به این اظهارنظرها دلخوش کرد.
در رابطه با مصوبه تنظیم ظرفیت موسسات آموزش عالی و نحوه اجرای این مصوبه با علی شمسی‌پور مدیرکل دفتر ترویج نقشه جامع علمی کشور گفت‌وگویی داشتیم.
فارس: مصوبه تنظیم ظرفیت مؤسسات آموزش عالی با چه اهدافی به تصویب رسید و نحوه اجرای آن به چه صورت است؟
شمسی‌پور: با توجه به مشکلات جدی مانند مسئله بی‌کاری و اشتغال در رشته‌های غیرمرتبط که در زمینه تنظیم ظرفیت داریم مصوبه‌ای به نام مصوبه تنظیم ظرفیت مؤسسات آموزش عالی با رعایت ملاحظات آمایش سرزمینی از سوی ستاد نقشه به دستگاه‌ها از جمله دو وزارتخانه علوم و بهداشت ابلاغ شد تا از طریق اجرای این مصوبه با کمک دستگاه‌های مرتبط بتوانیم مشکلات این حوزه را برطرف کنیم.
فارس: این مشکلات در چه بخش‌هایی است؟
شمسی‌پور: عدم توجه به نیازهای بومی و وجود جو مدرک‌گرایی در آموزش عالی، خالی ماندن ظرفیت دانشگاه، و اقتضائات جنسی از مشکلات آموزش عالی به شمار می‌رود.
همچنین در حال حاضر برخی داوطلبان دانشگاه‌ها تحصیل در برخی رشته‌های دانشگاهی را فقط به دلیل سهولت دروس در آن رشته‌ها انتخاب می‌کنند.
* تشریح موارد مورد بررسی در سیاست تنظیم ظرفیت آموزش عالی
فارس: مصوبه تنظیم ظرفیت آموزش عالی به چه صورت می‌تواند این مشکلات را برطرف کند؟
شمسی‌پور: این مصوبه چند بند دارد و در هر بند به یکی از این مشکلات پرداخته شده است.
بازنگری بر ظرفیت آموزش عالی نخستین سیاست این مصوبه است که با توجه به مسائل مختلفی اتفاق می‌افتد.
بر این اساس باید نرخ فارغ‌التحصیلان بی‌کار و نرخ اشتغال برای مشاغل غیرمرتبط مشخص شود. نرخ افزایش و کاهش فرصت‌های شغلی باید مدنظر باشد، میزان مهاجرت دانش‌آموختگان خارج از کشور و میزان دانشجویان شاغل در هر رشته در این بند قرار دارد.
بند دوم توزیع مأموریت آموزشی نیروی انسانی با توجه به نیازهای استان‌ها است.
بر این اساس رتبه مؤسسه علمی در این ماموریت‌ها تاثیرگذار است و مأموریت‌هایی هم به بعضی مؤسسات در زمینه مسائل خاص کشور ارائه می‌شود.
بند سوم اقتضائات جنسی است یعنی برخی رشته‌ها ممکن است تنها به یک جنس نیاز داشته باشد یعنی رشته موردنظر نیاز به افراد شاغل زن یا مرد داشته باشد بنابراین نیازی به تحصیل هر دو جنس در این رشته نیست.
بند بعدی تحصیلات تکمیلی است به طوری که هرم نیروی انسانی باید رعایت شود و بیشترین تعداد دانشجو باید در مقطع کاردانی تحصیل کنند و مقاطع بالاتر کم‌تر دانشجو داشته باشد ولی در کشور ما این هرم شبیه سیب شده است یعنی تعداد دانشجوی کاردانی از تعداد دانشجویان در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد بیشتر هستند که باید به این مسئله توجه شود.
بند بعدی این است که دانشگاه‌های مختلف باید چه کاری انجام دهند و مأموریت زیر نظام‌ها مشخص شود.
بند بعدی ساماندهی تقاضای اجتماعی است که بسیار اهمیت دارد و باید به این مسئله پاسخ گفت. این مسئله هم باید در حد معقول باشد.
بند بعدی استفاده از نهادهای ملی استانی است که باید برای احصای سقف آموزشی کشور همکاری کنند.
افزایش جذب دانشجوی خارجی، تأمین استاد از خارج یا اعزام دانشجو به خارج با توجه به نیازها، مرجعیت علمی بازنگری در عرصه آموزش عالی و وضعیت اشتغال و بی‌کاری در هر رشته برای داوطلبان باید شفاف‌سازی شود.
* عملکرد وزارت علوم و وزارت بهداشت برای اجرای سیاست‌ها
وزارت بهداشت از ابتدای ابلاغ مصوبه با آغوش باز استقبال کرد و قبلاً هم کارهایی را شروع کرده بودند به طوری که طرح آمایش سرزمینی بهداشت را به ستاد ارائه دادند که تصویب شد و کشور را به ۱۰ منطقه بهداشتی تقسیم بندی کردند که یک دانشگاه مرکزیت هر منطقه را بر عهده دارد و شناسایی بیماری‌ها و اقدامات تحقیق و توسعه انجام می‌شود.
بر این اساس وزارت بهداشت با توجه به مصوبه‌ای اجازه تأسیس دانشگاه جدید ندارد تا زمانی که یکسان‌سازی ظرفیت صورت بگیرد.
یک برنامه عملیاتی هم در همین راستا در وزارت بهداشت تدوین شده و قرار است این برنامه بررسی و بعد از تأیید اجرا شود.
این برنامه در سه افق کوتاه مدت، بلند مدت و میان مدت است که هنوز بررسی نشده است.
در همین راستا وزیر بهداشت اعلام کرد که سیاست وزارت بهداشت در آموزش پزشکی توسعه یافته است.
فارس: وضعیت اجرای سیاست‌های تنظیم ظرفیت آموزش عالی در وزارت علوم به چه صورت است؟
شمسی‌پور: برای اجرای سیاست‌ها به وزارت علوم مهلتی داده شد که تا ۱۵ خرداد امسال این کار را انجام دهد ولی با توجه به تحولات وزارت علوم تمرکز شدیدی بر روی این موضوع نبود و هنوز برنامه عملیاتی ندادند.
البته معاون آموزشی وزیر علوم از ارائه برنامه عملیاتی در این زمینه تا آخر امسال خبر داده است.
مسئولان وزارت علوم قول دادند که مباحث مربوط به آیین‌نامه نویسی و تصویب طرح‌ها را تا پایان امسال انجام دهند.
همچنین جهاد دانشگاهی هم قرار بود کارهای آمایشی را انجام دهد که مقرر شد این وظیفه به مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت علوم واگذار شود.
به طور کلی می‌توان گفت وزارت بهداشت خوب شروع کرده ولی وزارت علوم به دلایلی امکان شروع نداشته و عقب‌تر است که باید تلاش کند تا سریع‌تر کار را پیش ببرد.
