تدریس ژنتیک : تدریس فصل چهاردهم (سرطان) ژنتیک پزشکی امری (ایمری) جلسه اول
علت ایجاد سرطان
سرطان‌ها ناشی از یک سری جهش سوماتیکی هستند که در برخی موارد همراه با یک زمینه ارثی می‌باشند. در ایجاد سرطان، سلول‌های سوماتیک در نتیجه تغییرات ژنتیکی شش ویژگی کلی کسب می‌کنند:
۱- عدم وابستگی به سیگنال‌های رشد خارجی
۲- عدم حساسیت به سیگنال‌های بازدارنده رشد خارجی
۳- توانایی در پیشگیری از آپوپتوز
۴- توانایی همانندسازی به‌طور نامحدود
۵- توانایی توده‌ای از سلول‌های این چنینی در راه‌اندازی رگ‌زایی و رگ‌گیری.
۶- توانایی در حمله به بافت‌ها و ایجاد تومورهای ثانویه (متاستاز)
این ویژگی‌ها در سلول‌های سوماتیک از طریق یک فرآیند داروینی نرمال از انتخاب طبیعی عمل‌کننده بر روی جهش‌های تصادفی به‌دست می‌آیند. طبق ایده داروینی پایه، جمعیتی از موجودات که دارای تنوع وراثتی در ظرفیت تولید‌مثلی هستند از طریق انتخاب طبیعی تکامل خواهند یافت. ژنوتیپ‌هایی که سریعتر یا به طور گسترده تولیدمثل می‌کنند بر نسل‌های بعدی غالب خواهند بود. این اصل در مورد جمعیتی از سلول‌های پیکره یک موجود چندسلولی صدق می کند. پس سرطان معادل بیماری نیست که پایان طبیعی یک موجود چندسلولی باشد.
طبق مطالعه‌ای بر روی وابستگی سرطان به سن، برای تبدیل یک سلول اپی‌تلیال نرمال به یک کارسینومای مهاجم به‌طور متوسط شش یا هفت جهش متوالی لازم است.
مکانیزم‌های ایجاد سرطان در نتیجه رخداد این جهش‌ها:
۱- افزایش تکثیر سلولی در اثر برخی جهش‌ها که منجر به ایجاد جمعیت گسترده‌ای از سلول‌ها برای جهش بعدی می‌شوند.
۲- تأثیر برخی جهش‌ها بر پایداری کل ژنوم یا در سطح کروموزوم یا در سطح DNA که سبب افزایش نرخ کلی جهش می‌شوند.
از ترکیب این دو مکانیسم سرطان‌ها در چند مرحله توسعه می‌یابند و با هیپرپلازی بافت یا رشد به صورت خوش خیم آغاز می‌شوند. شواهد به دست آمده در راستای تمایز بین عامل‌های سبب‌شناسی ژنتیکی و محیطی در سرطان حاصل ترکیبی از مطالعات زیر است:
– مطالعات اپیدمیولوژی
– مطالعات خانواده
– مطالعات بر رووی دوقلوها
– وابستگی و ارتباط با بیماری
– فاکتورهای بیوشیمیایی
– مطالعات جانوری
– فاکتور های ویروسی
مطالعات اپیدمیولوژی
• سرطان سینه:
– عوامل خطر در سرطان سینه:
تاریخچه تولید مثلی:
– خطر ابتلا در زنان صاحب فرزند، کمتر از زنانی است که هرگزکودک قابل زنده ماندن نداشته‌اند.
– خطر ابتلا در زنانی که در جوانی صاحب فرزند شده‌اند کمتر از زنان مسن‌ترصاحب فرزند است.
عادت ماهیانه:
– هرچه سن شروع قاعدگی دیرترآغاز شود، خطر ابتلا کمتر است.
– تفاوت‌های جمعیتی در سرطان سینه:
خطر ابتلا در زنان شمال امریکا و اروپای غربی، بیشتر و در زنان چینی و ژاپنی تا ۸ برابرکمتراست (تفاوت ژنتیکی و نقش محیط)
• سرطان معده:
– تفاوت‌های جمعیتی و سرطان معده:
خطر ابتلا، درجمعیت‌های ژاپنی و چینی ۸ برابر بیشتر از مردمان با منشاء اروپای غربی است.
– عوامل محیطی و سرطان معده:
آلودگی با هیکوباکتر پیلوری، با خطر ۶-۵ برابر بیشتر برای ابتلا همراه است.
مطالعات خانواده
فراوانی ابتلای اعضای یک خانواده به سرطان یکسان، بیانگر سهم ژنتیک در پیدایش آن سرطان است.
• سرطان سینه:
– در اروپای غربی خطر ابتلا در یک خانم دهه هفتاد، ۱ به ۱۰ است. در حالی که احتمال خطر در خانمی که یکی از بستگان درجه اول او مبتلاست، ۳- ۵/۱ برابر بیشتر از جمعیت عمومی است.
– هرچه سن تشخیص زودتر باشد، میزان خطر برای بستگان نزدیک، بیشتراست.
• سرطان معده:
احتمال خطر در نزدیکان درجه یک افراد مبتلا، ۳-۲ برابر بیشتر از جمعیت عمومی است.
مطالعات دوقلوها
• سرطان سینه:
نرخ تطابق برای هر دو نوع دوقلوهای ماده MZ (17%) و DZ (13%) پائین است ← عوامل محیطی احتمالاً از عوامل ژنتیکی مهم‌تر هستند.
• سرطان معده:
برای نرخ تطابق در MZ ها در مقایسه با DZ ها، افزایش دیده نشده است.
وابستگی و ارتباطات با بیماری
وابستگی یک گروه خونی ویژه با یک بیماری، یک نقش احتمالی را در سبب‌شناسی آن پیشنهاد می‌کند مثلاً
• احتمال خطر ابتلا به سرطان معده، در افراد واجد گروه خونی A، در مقایسه با جمعیت طبیعی ۲۰% بیشتراست.
• گروه خونی A با افزایش خطرآنمی‌کشنده مرتبط بوده و با گاستریت (التهاب معده) ارتباط نزدیکی دارد.
• افراد مبتلا به آنمی‌کشنده، ۶ -۳ برابر بیشتر در معرض احتمال خطر ابتلا به سرطان معده هستند.
(تدریس ژنتیک)
مطالب مرتبط:
تدریس ژنتیک : تدریس فصل چهاردهم (سرطان) ژنتیک پزشکی امری (ایمری) جلسه دوم
کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی در یک نگاه، تعریف، رشته های مجاز، دروس و ضرایب، منابع، زمان آزمون ۹۷-۹۶
منابع مطالعاتی کنکور کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی
کلاس های آمادگی کنکور کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی
در پایان به دانشجویانی که تمایل دارند از مباحثی که از ژنتیک پزشکی ایمری در کانال ژنتیک پزشکی متعلق به همین سایت تدریس می شود استفاده کنند پیشنهاد می گردد از طریق این لینک به کانال ژنتیک پزشکی بپیوندند.
