ژنتیک پزشکی : تدریس فصل سوم ژنتیک پزشکی امری (ایمری) جلسه دوم
(ژنتیک پزشکی) سیتوژنتیک مولکولی
در این روش ها که ترکیبی از استفاده از پروب ها (مولکول های DNA) برای بررسی های سیتوژنتیک می باشد اغلب از مزیت رنگ ها و مارکرهای فلورسانس استفاده می شود (تدریس ژنتیک پزشکی).
در این روش ها بجای رنگ آمیزی که در روش های سیتوژنتیک معمولی انجام می شد و تمام کروموزوم ها رنگ آمیزی میشد تنها پروب های دارای رنگ فلورسانس به کروموزوم ها متصل می شوند و سپس با تشخیص آن ها بررسی ها انجام می شود.
در روش دورگه سازی درجای فلورسانس یا FISH از پروب ها برای تشخیص اختلالات بر روی گستره های کروموزومی فیکس شده بر روی اسلاید ها استفاده می شود.
پروب ها عبارتند از توالی هایی که مختص بخشی از کروموزوم های انسانی بوده و توسط رنگ های فلورسانس رنگ آمیزی شده اند و پس از تیمار شدن با کروموزوم هایی که خودشان دناتوره شده اند و بر روی اسلاید فکیس شده اند می توانند به کروموزوم ها در بخش مناسب خود متصل شده و سپس در زیر میکروسکوپ فلورسانس پروب های فلورسانس خواهند درخشید و از این طریق می تواند فهمید در یک گستره کروموزومی چند توالی مکمل برای پروب استفاده شده وجود داشته است.
انواع متفاوتی از پروب ها در این روش ها مورد استفاده قرار می گیرد:
پروب های سانترومری :
این پروب ها شامل بخش های تکراری مختص سانترومرهای متفاوت می باشند و پس از اتصال و بررسی آن ها می تواند دریافت که از هر سانترومر(نماینده کروموزوم) چند عدد در یک سلول وجود دارد و از طریق این روش می تواند به بررسی های انیوپلوئیدی پرداخت. در اغلب موارد از پروب های مختص سانترومرهای کروموزوم های ۱۳ و ۱۸ و ۲۱ برای بررسی آنیوپلوئیدی های رایج این کروموزوم ها و اغلب در تشخیص های پیش از تولد استفاده می شود.
پروب های ویژه کروموزوم با توالی منحصر به فرد:
این پروب ها شامل توالی های خاص هستند و برای بررسی مضاعف شدگی ها و میکرودلیشن ها استفاده می شود. این پروب ها در مواردی مثل بررسی مضاعف شدگی بالای HER2 در سرطان سینه استفاده می شود. چون در صورت وجود این حالت استفاده از درمان هرسپتین که بسیار گران هم می باشد مفید می باشد.
از این پروب ها در حالت های استفاده می شود که تشخیص با آن ها تعداد زیادی از موارد را در بر بگیری به این واسطه که طراحی این پروب ها گران قیمت بوده و می باید برای شرکت های سازنده توجیه اقتصادی داشته باشد پس توقع نداشته باشید بتوان پروب های هر ژنی را به راحتی سفارش داد.
پروب های تلومری:
پروب هایی هستند که مکمل بخش های نزدیک به تلومر هر ۲۴ نوع کروموزوم انسانی بوده و با استفاده از آن ها می تواند به بررسی همزمان تمام بخش های مجاور تلومری پرداخت و ناهنجاری های نزدیک و پنهای مجاور تلومری که در بسیاری از موارد باعث عقب افتادگی های ذهنی می شود را تشخیص داد.
پروب هایی کل کروموزوم
این پروب ها مخلوطی از پروب ها می باشند که هرکدام مختص بخشی از یک کروموزم می باشند و انهایی که مختص یک کروموروم می باشند به رنگ مشابهی می باشند. پس بعد از استفاده قادر می باشند تا تمام کروموزوم ها را به چند رنگ متفاوت رنگ آمیزی کنند.
از این ها می توان برای بررسی بازآرایی ها، حذف های ، مضاعف شدگی و سایر تغییرات پیچیده بهره برد. همچنین اگر قطعات اضافی کروموزومی (کروموزوم مارکرها) نیز در سلول ها وجود داشته باشد پس از رنگ آمیزی با استفاده از این پروب ها و با توجه به رنگی که به این قطعه داده شده می توان متوجه شد این بخش های اضافی از کدام یک از کروموزوم ها مشتق شده اند.
دورگه سازی ژنومی مقایسه CGH (Comparative Genomic Hybridization)
از این روش اغلب در بررسی تومورها با اختلالات چندگانه کروموزومی استفاده می شود.
در این روش ابتدا یک گستره از کروموزوم های طبیعی یک فرد سالم بر روی یک اسلاید دناتوره شده و فیکس می شود ، سپس کروموزوم های حاصل از تومور را با فلورسانس سبز رنگ آمیزی کرده و کروموزوم های حاصل از سلول های سالم را باستفاده از فلورسانس قرمز رنگ آمیزی کرد و سپس مخلوطی مساوی از این کروموزوم های رنگ شده را برای هیبرید شدن با کروموزوم فکیس شده استفاده می کنند.
در این حالت اگر کروموزوم مربوط به تومور در بخش دچار مضاعف شدگی شده باشد به واسطه اینکه این بخش ها به میزان بیشتری نسبت به کروموزوم طبیعی قرمز رنگ در مخلوط وجود دارند پس به کروموزوم فیکس شده بیشتر متصل شده و این بخش از کروموزوم فکس شده به رنگ سبز در می آید. اما اگر در بخش کروموزوم ها توموری دچار حذف شدگی باشند در این حالت در بخش مربوطه بر روی کروموزوم فیکس شده کروموزوم های توموری کمتری با رنگ سبز برای اتصال وجود خواهند داشت پس این بخش ها به رنگ قرمز دیده می شوند.
پس هرگاه رنگ قرمز در بخشی از کروموزوم فیکس شده وجود داشته باشد نتیجه گرفته می شود در این بخش کروموروم ها توموری دچار حذفشدگی بوده اند و برعکس رنگ سبز در این بخش ها نشان دهنده مضاعفشدگی ها می باشد.
پس با استفاده از نوع رنگ حذف شدگی یا مضاعف شدگی مشخص می شود و با استفاده از کروموزوم فیکس شده بخشی که دچار اشکار می باشد مسخص می باشد.
آرایه CGH
در این روش تفاوت با روش بالا این است که دیگر مرجع تشخیص ما کروموزوم طبیعی فکیس شده و دناتوره شده نیست بلکه مرجع ما توالی های DNA مختص بخش های متفاوت کروموزم می باشند که هر کدام بر روی اسلاید شیشه ای در نقطه کاملا مشخصی قرار گرفته اند و این نقاط کاملا مشخص است که مربوطه به کدام بخش از کروموزم ها می باشد. در این روش نیز نمونه بیمار و کنترل عین حالت قبل وجود دارد و باتوجه به رنگ ها مضاعف شدگی یا حذف شدگی ها مشخص شده وبا استفاده از محل لکه ها بر روی اسلاید ها بخش مربوطه بر روی کروموزوم مشخص می شود. (تدریس ژنتیک پزشکی)
مطالب مرتبط :
تدریس ژنتیک : تدریس فصل سوم ژنتیک پزشکی امری (ایمری) جلسه سوم
ژنتیک پزشکی : تدریس فصل سوم ژنتیک پزشکی امری (ایمری) جلسه اول
کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی در یک نگاه، تعریف، رشته های مجاز، دروس و ضرایب، منابع، زمان آزمون ۹۷-۹۶
منابع مطالعاتی کنکور کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی
کلاس های آمادگی کنکور کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی
در پایان به دانشجویانی که تمایل دارند از مباحثی که از ژنتیک پزشکی ایمری در کانال ژنتیک پزشکی متعلق به همین سایت تدریس می شود استفاده کنند پیشنهاد می گردد از طریق این لینک به کانال ژنتیک پزشکی بپیوندند.
