دبیر علمی سومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی بر لزوم تاسیس مدارس علوم انسانی اسلامی در حوزه‌های علمیه تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، عطاءالله رفیعی آتانی در حاشیه سومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مجموعه دستاوردهای علمی و نیروی انسانی تربیت شده در قلمرو علوم انسانی در حوزه علمیه قم در حال حاضر در سطحی قرار دارد که پیشتازی و رهبری حوزه‌های علمیه را برای رقم‌زدن یک انقلاب علمی در آینده نزدیک نوید می‌دهد.
وی گفت: ضرورت انقلاب علمی در قلمرو علوم انسانی با عناوینی نظیر بومی‌سازی، دیرزمانی است که در جامعه علمی ما مطرح شده، زیرا علوم انسانی متعارف در نظر همگان از توانایی انجام وظایفش در جامعه ما برخوردار نیست اما واقعیت آن است که در ایران این آرمان اجتماعی نظیر همه آرمان‌های دیگر زندگی جز در بستر دین تحقق‌پذیر نبوده و نیست.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه دین و عالمان جدید دینی توانستند به این نیاز جامعه پاسخ در خور علمی دهند، تصریح کرد: این پاسخگویی مناسب بسیار شبیه رهبری روحانیت برای اصل انقلاب اسلامی است.
رفعیی آتانی در بیان این مهم گفت: ضرورت انقلاب اجتماعی در ایران برای مبارزه با ظلم و استعمار و استبداد خارجی مسئله‌ای نبود که فقط علمای دین خود را در مقابل آن مسئول بدانند، اما دیگران برای تحقق این مهم به صورت نظری و عملی ناموفق بودند. اسلام و علما بودند که توانستند با فلسفه‌ای درست و پیوند با عواطف مردم آن را به نتیجه برسانند. بنابراین این موضوع باید در متن و نه در حاشیه حوزه های علمیه پیگیری شود.
وی گفت: پیشنهاد روشن و مجدد ما تاسیس مدارس علوم انسانی اسلامی در حوزه‌های علمیه با فرهنگ و شیوه مدیریتی در حوزه‌ها است.
ضرورت شکل‌گیری نظریه پردازی بنیادی در کشور
رفیعی آتانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اهمیت توجه به علوم انسانی اسلامی، اظهار داشت: علوم انسانی و اجتماعی متعارف هر چند مثل همه دستاوردهای علمی و عملی جدید بر شانه دستاوردهای دیرین و دیرینه بشر استوار است، اما روشن است که عموما محصول نظریه پردازی انسان جدید غربی برای تبیین پدیده‌ها و کنش‌های انسان جدید غربی و برای اداره زندگی انسان جدید غربی است.
وی افزود: از منظر معرفت شناختی و فلسفی، از منظر اخلاقی و عملی و فلسفه زندگی و از منظر نظام های تحقق یافته و عینی زندگی و به علاوه اینها از منظر دستاوردهای دوران جدید غرب هر اندازه که انسان جدید غربی قابل قبول و تعمیم پذیر تلقی شود دستاوردهای علوم انسانی نیز قابل قبول و جهانشمول خواهد بود، بنابراین به کارگیری نظری و عملی علوم انسانی متعارف به معنای بازتولید و تحقق فلسفه غربی زندگی است.
به گفته این استاد دانشگاه، رویکردهای انتقادی جدید در غرب نسبت به رویکرد و پارادایم مسلط علوم انسانی و اجتماعی شکل گرفته است، این در حالی است که برخی از پاپ کاتولیک‌ترهای کشور ما برای نقد و مخالفت با رقبای فکری خود اندکی از درجه بالای پیروی نظری و عملی خود از رویکرد مسلط کوتاه نمی‌آیند. اینجاست که آزاداندیشی فکری و فلسفی از پیش زمینه‌های ضروری شکل گیری نظریه پردازی بنیادی در کشور است.
وی افزود: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که قید اسلامیت برای علوم انسانی از چهار وجه یا قول خارج نیست؛ گاه منظور، اسلامیت فرد و جامعه مورد پژوهش است، گاه منظور اسلامیت پژوهشگر و نظریه‌پرداز است و گاه اسلامیت غایت نظریه پردازی و نظریه است. این هر سه منظر در یک دسته بندی کلی قرار می گیرد و آن اینکه علوم انسانی از آن سو که می تواند و یا باید متاثر از نیازها و اقتضائات زیست بوم اجتماعی مسلمانان تولید شود اسلامی خواهد بود.
وی با بیان اینکه باورمندان تحلیل اجتماعی علم و دیدگاه هایی که علم را به شدت تکنولوژیک می دانند در این دسته بندی قرار می گیرند، تصریح کرد: البته مبانی علم بومی به نحو مطلق از آن رویکرد حمایت نظری می کند.
اسلام قید علم است
رفیعی آتانی افزود: رویکرد جدی تر و اصولی تر که منافع سه رویکرد اشاره شده را نیز داراست و از سوی بخش وسیعی از جامعه علمی در حال شکل گیری است بر آن است که اسلام قید علم است. بر این اساس ما از دانشی اسلامی در قلمرو تعریف علوم انسانی صحبت می کنیم که قرار است علوم انسانی را برای انجام وظایفش از سوی هر پژوهشگری و در مورد هر جامعه ای و برای هر جامعه ای مدد رساند، بر این اساس قید اسلامی برای این پروژه و پروسه یک قید شناختی است و به معنای آن است که منابع معتبر شناخت اسلامی که از منابع شناخت مورد اتکا در علوم انسانی جامع تر، گسترده تر و کامل تر است، برای نظریه پردازی مورد اتکا و استناد است.
دبیر علمی سومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی تاکید کرده که تحقق این رویکرد تنها با محوریت حوزه های علمیه امکان پذیر است.
